Teek
Teken zijn kleine, spinachtige parasieten die zich kunnen vastzetten op de huid van mensen en dieren om bloed te zuigen. Een beet van een teek is vaak onschuldig en pijnloos, maar wanneer de teek besmet is met een bacterie, kan je er ziek van worden.
Wat zijn teken?
Een teek is een heel klein zwartbruin spinachtig beestje.
Een teek heeft vier levensstadia: ei, larve, nimf en volwassen teek. In de laatste drie stadia heeft een teek bloed van een gastheer (mens of dier) nodig om zich verder te ontwikkelen. Er zijn twee grote families: de schildteken (hard lijfje) en de lederteken (zacht lijfje).
Hoe en waar ondervind je overlast?
Een tekenbeet voel je niet. Ze kan hoogstens achteraf een beetje jeuk veroorzaken. Een teek kan echter verschillende bacteriën en virussen in zijn lichaam hebben. Als een teek bijt, kan zo’n virus of bacterie in je lichaam terechtkomen. Om de bacterie, die de ziekte van Lyme kan veroorzaken over te brengen, moet de teek minstens twaalf uur aan de huid vastgehecht blijven. Besmetting gebeurt doordat de teek zich volzuigt met bloed en daarbij speeksel afgeeft. Krijg je een ring of griepachtige symptomen binnen de maand na de tekenbeet, ga dan zeker langs bij je huisarts en meldt de tekenbeet. De kans is dan namelijk groot dat je de ziekte van Lyme hebt. Dit kan goed met antibiotica behandeld worden.
Een andere ziekte die je na een tekenbeet zou kunnen krijgen is hersen(vlies)ontsteking (TBE). Dit wordt veroorzaakt door een virus. De teek kan deze direct overbrengen, maar gelukkig zijn er in België nog maar weinig teken die hiermee besmet zijn. De kans dat je deze ziekte oploopt is dan ook heel erg klein. Ook bestaat er een vaccin dat je tegen deze ziekte kan beschermen. Voor een aantal (Europese) landen wordt dit vaccin aangeraden als je bijvoorbeeld gaat kamperen in de natuur. Meer informatie hierover vind je op https://www.itg.be/N/reisgeneeskunde/dichtbijreizen/vaccinaties
Teken leven overal: in het park, in je tuin, in de duinen, in het bos, ... Ze bevinden zich doorgaans tussen vochtige bladeren en in hoog schaduwrijk gras. Teken zijn er het ganse jaar, maar worden extra actief als het wat warmer wordt, meestal dus tussen maart en oktober.
Teken kunnen niet springen, vliegen en vallen uit bomen om je te bijten. Ze verschuilen zich in hoog gras en struiken, wachtend op de passage van mens of dier. Eenmaal ze op je lichaam gekropen zijn, zoeken ze warme plekjes en bijten ze zich vast.
Heb je een tekenbeet? Registreer deze zeker via www.tekennet.be of via de app van TekenNet (android/Iphone). Zo help je het onderzoek naar teken en tekenziekten vooruit. Deze registratiegegevens kunnen helpen om gebieden met een hoog risico op tekenbeten in kaart te brengen.
Gevolgen voor de gezondheid?
De meeste mensen worden niet ziek van een tekenbeet, zelfs niet van een teek die besmet is met de bacterie (Borrelia burgdorferi) die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Slechts 2 op 100 mensen die gebeten worden door een teek, ontwikkelen de ziekte van Lyme.. Het risico op TBE in België is zelfs nog veel kleiner.
Dit neemt niet weg dat je hier erg ziek van kunt worden. Voor de ziekte van Lyme geldt dat: hoe sneller de teek wordt verwijderd, hoe kleiner de kans is op besmetting met de bacterie verantwoordelijk voor de ziekte. Daarom is het belangrijk jezelf en anderen na elk bezoekje in het groen grondig te controleren en elke gevonden teek zo snel mogelijk en correct te verwijderen.
Lees meer over de ziekte van Lyme en TBE en hoe je jezelf kan beschermen op www.tekenbeten.be/ziek-door-tekenbeet.
Bestel de folder ‘Wees niet gek. Doe steeds de tekencheck!’ via www.tekenbeten.be/bestelformulier.
Registreer ook zeker je tekenbeet via www.tekennet.be of via de app van TekenNet (android/Iphone). Zo help je het onderzoek naar teken en tekenziekten vooruit.
Ziekte van Lyme
Naar huidige schatting zijn ongeveer 1 op 5 teken besmet met de bacterie Borrelia burgdorferi. Minder dan 1% van de besmette personen ontwikkelt de ziekte van Lyme. De ziekte van Lyme wordt overgedragen via een teek en kan dus niet rechtstreeks overgedragen worden van mens op mens.
Wanneer de ziekte tot uiting komt, kan dat onder verschillende vormen met aantasting van meerdere organen. Ze verloopt meestal in drie stadia. Niet iedereen doorloopt alle stadia.
1e stadium: 3 dagen tot 3 maanden na de beet
- Op de plaats of in de buurt van de beet ontstaat een rode, ringvormige vlek die geleidelijk groter wordt. De vlek verschijnt meestal na enkele dagen tot twee weken na de beet, maar dat kan ook pas na drie maanden zijn. Soms kunnen mensen besmet raken zonder dat ze een rode ring gezien hebben.
- Griepsymptomen zoals hoofdpijn, keelpijn, vermoeidheid of matige koorts kunnen voorkomen.
Het eerste stadium van de ziekte kan goed met antibiotica behandeld worden. Het is van groot belang dat je contact opneemt met de huisarts van zodra deze symptomen optreden.
2e stadium: enkele weken of maanden na de beet
- Pijn ter hoogte van armen of benen
- Een scheefstaand gezicht door een gelaatsspierverlamming
- Dubbel zicht
- Hartritmestoornissen
3e stadium: maanden en soms zelfs jaren na de beet
- Pijn en zwelling in één of meerdere gewrichten (dikwijls de knie)
- Chronische neurologische stoornissen (zelden)
- Laattijdige huidletsels op armen en/of benen
Klachten kunnen variëren van persoon tot persoon. De eerste symptomen kunnen ook vanzelf verdwijnen maar daarom is de bacterie niet uit je lichaam. De ziekte van Lyme is goed te behandelen met antibiotica. Zonder behandeling blijft de bacterie in je lichaam. Dan kan je maanden tot jaren later klachten krijgen, meestal ter hoogte van je zenuwen of gewrichten. Een behandeling blijft mogelijk, maar die kan dan langer duren. Laat je niet zomaar behandelen zonder correcte diagnose.
Anaplasmose
In het speeksel van de teek kan ook de Anaplasmose-bacterie (Anaplasma phagocytophilum) aanwezig zijn. Anaplasmose wordt gekenmerkt door een geheel van symptomen die lijken op die van griep en die 5 à 15 dagen na de tekenbeet verschijnen: hoge koorts (39°C of meer), spierpijn, hoofdpijn en soms ook gewrichtspijn.
In België zijn er nauwelijks tot geen gevallen bekend.
Hoe een tekenbeet voorkomen?
Buiten zijn, bewegen in en genieten van de natuur is leuk en bovenal gezond! Laat je dus niet afschrikken door het risico op een tekenbeet.
Enkele preventiemaatregelen die je kan nemen om het risico op een tekenbeet zo klein mogelijk te maken:
- Blijf in bossen zoveel mogelijk op de paden en vermijd contact met struikgewas.
- Draag lange mouwen, lange broekspijpen en gesloten schoenen. Stop je broekspijpen in je kousen.
- Draag lichtgekleurde kleding, dan zie je een teek beter.
- Gebruik een insectenwerend middel met bijvoorbeeld DEET op je onbedekte huid of zelfs op je kleding.
Geen enkele maatregel is 100% waterdicht. Controle nadat je in het groen bent geweest blijft daarom noodzakelijk.
Op de website www.tekenbeten.be vind je meer informatie hoe je jezelf kan beschermen tegen tekenbeten.
Hoe controleren op een teek?
Voer steeds de tekencheck uit nadat je in het groen bent geweest. Dezelfde dag nog. Controleer jezelf en anderen overal. Laat anderen je helpen of gebruik een spiegel.
Op de website www.tekenbeten.be staat haarfijn uitgelegd hoe je bij jezelf en anderen een tekencheck uitvoert.
Hoe een teek verwijderen?
Heb je een teek gevonden? Geen paniek. Verwijder de teek dan rustig en in één beweging. Gebruik hiervoor liefst een tekenverwijderaar. Heb je niets bij de hand? Je kunt eventueel een lus maken met een dun draadje of je kunt aan iemand met scherpe nagels vragen om de teek in één keer te verwijderen. Let erop dat je de teek niet op de buik duwt of platduwt. Smeer niets op de teek voor verwijderen. Verbrand hem ook niet. Desinfecteer de zone rond de tekenbeet na het verwijderen. Raadpleeg je huisarts als er een rode uitbreidende kring ontstaat of bij optreden van koorts, spierpijn en/of gewrichtspijn.
Op de website www.tekenbeten.be vind je een overzicht van diverse types tekenverwijderaars met instructies.
Normen
Er zijn geen normen voor teken. Teken horen nu eenmaal bij de natuur. Maar, wees niet gek en doe steeds de tekencheck! Maak er een gewoonte van jezelf en anderen te controleren als je in het groen bent geweest. Volwassenen kunnen dit zelf (alhoewel een beet op de rug soms onopgemerkt blijft), kinderen help je best hierbij.
Meer weten?
Neem contact op met de medisch milieukundige van het Logo van je regio.
